Przepisy dotyczące przewidywanego harmonogramu w 2023 r.: co pracodawcy powinni wiedzieć

Jako pracodawca, przepisy dotyczące planowania predykcyjnego mogą wpływać na sposób zarządzania harmonogramami pracy pracowników.

Na szczeblu federalnym nie ma jednolitego prawa dotyczącego planowania predykcyjnego. Zamiast tego planowanie predykcyjne jest obowiązkowe w niektórych stanach i miastach. Niektóre stany wyraźnie sprzeciwiały się wprowadzaniu tego typu przepisów. Inni milczą w tej sprawie.

Ten brak jednolitości może przyprawiać o ból głowy pracodawców, zwłaszcza tych zatrudniających pracowników w wielu stanach. Aby pomóc Ci zrozumieć Twoje obowiązki, przyjrzyjmy się przepisom dotyczącym przewidywania harmonogramów w poszczególnych stanach.

Jakie są prawa planowania predykcyjnego?

Przepisy przewidujące harmonogramy mają na celu zapewnienie pracownikom pewnego stopnia pewności co do ich harmonogramów pracy. Zwykle robią to, dając pracownikom prawo do proszenia o elastyczność godzin i odrzucania próśb o zmianę zmiany. Nakładają również szereg obowiązków na pracodawców.

Obejmują one wymóg, aby pracodawcy powiadamiali pracowników z wyprzedzeniem o szacunkowym harmonogramie. Mogą również ograniczać zdolność pracodawcy do zmiany harmonogramów. Zgodnie z wieloma z tych przepisów pracodawcy muszą również płacić pracownikom kary za zmiany robocze w wyniku spóźnionych zmian wprowadzonych przez pracodawcę. Na przykład w Oregonie pracodawcy muszą wypłacić pracownikowi dodatkową godzinę wynagrodzenia, jeśli zmienią harmonogram zmiany.

Przepisy dotyczące planowania predykcyjnego zostały po raz pierwszy wprowadzone w celu rozwiązania problemu uzależnienia pracodawców od planowania dyżurów. Ta praktyka szczególnie dotknęła osoby zarabiające minimalne wynagrodzenie w branży hotelarsko-gastronomicznej. Przepisy mają na celu zapewnienie pracownikom zmianowym lepszej równowagi między życiem zawodowym a prywatnym.

Istnieją dalsze oczywiste korzyści dla pracowników. Przepisy dotyczące planowania predykcyjnego zapewniają poziom spójności, który pomaga pracownikom zarządzać opieką nad dziećmi oraz innymi zobowiązaniami zawodowymi i osobistymi. To z kolei przekłada się na ich satysfakcję z pracy i zaangażowanie.

Może to również prowadzić do korzyści dla pracodawców, takich jak zwiększona produktywność i mniejsza rotacja pracowników. Jednak nakłada również dodatkowe wymagania na osoby tworzące harmonogramy pracy i zarządzające nimi.

Zrozumienie praw dotyczących planowania predykcyjnego

Zanim przyjrzymy się poszczególnym przepisom dotyczącym planowania predykcyjnego, warto zrozumieć kilka powszechnych terminów.

Szacunek dokonany w dobrej wierze to rozsądna prognoza przewidywanego czasu pracy pracownika. W kontekście przepisów dotyczących planowania predykcyjnego oszacowanie w dobrej wierze zazwyczaj wymaga przedstawienia na piśmie. Chociaż nie jest to prawnie wiążące, musi to być uczciwe oszacowanie.

Wynagrodzenie przewidywalne odnosi się do dodatkowego wynagrodzenia w celu zrekompensowania pracownikom późnych zmian w ich harmonogramach.

Zmiany „zamykające” mają miejsce, gdy pracownik jednego dnia pracuje na zmianie zamykającej, a następnego dnia na zmianę otwierającą. Przepisy dotyczące zamykania zmian często mają zastosowanie do pracodawców z branży detalicznej i hotelarskiej.

Każde prawo planowania predykcyjnego jest złożone i zazwyczaj dotyczy szeregu powiązanych tematów. Obejmują one termin i sposób publikacji harmonogramu oraz wpływ układów zbiorowych pracy. Mogą również zająć się wymaganiami dotyczącymi prowadzenia dokumentacji i dodatkowymi godzinami wynagrodzenia.

W których stanach obowiązują przepisy dotyczące przewidywania harmonogramów?

• Oregon
• New Hampshire (elastyczne warunki pracy)
• Vermont (elastyczne warunki pracy)

Oregon

Tytuł: Ustawa o sprawiedliwym tygodniu pracy

Data wejścia w życie: 1 lipca 2018 r

Dotyczy: pracodawców z sektora hotelarstwa, usług gastronomicznych i handlu detalicznego zatrudniających co najmniej 500 pracowników na całym świecie. Pracownicy bezpośrednio zaangażowani w działalność hotelarską, gastronomiczną lub sprzedaż detaliczną.

Oregon jest jedyną lokalizacją, w której obowiązują przepisy dotyczące planowania predykcyjnego obowiązujące w całym stanie.

Dotyczą pracodawców z branży hotelarskiej, gastronomicznej i handlu detalicznego zatrudniających co najmniej 500 pracowników na całym świecie. Pracownicy objęci ubezpieczeniem to osoby bezpośrednio zaangażowane w działalność szpitala, usług gastronomicznych lub handlu detalicznego.

Wymagania obejmują:

• Pracodawcy muszą przedstawić nowym pracownikom w dobrej wierze oszacowanie ich harmonogramu.
• Pracodawcy muszą powiadomić pracowników o swoich harmonogramach z 14-dniowym wyprzedzeniem.
• Harmonogramy muszą być wywieszone w miejscu, w którym wszyscy pracownicy mogą je zobaczyć i muszą obejmować zarówno stałe, jak i dyżury.
• Pracodawcy muszą zapewnić pracownikom co najmniej 10 godzin przerwy między kolejnymi zmianami.
• Jeśli pracodawca poprosi pracownika o zmianę zmiany po opublikowaniu grafiku, pracownik może odmówić.
• Pracownicy mają prawo zapewnić dostępność grafiku, chociaż pracodawca nie ma żadnego obowiązku jego przestrzegania.

Sytuacje, w których pracodawcy są winni przewidywalne wynagrodzenie, są następujące:

• Jeśli pracownik zgodzi się pracować na ostatnią zmianę z przerwą krótszą niż 10 godzin, pracodawca musi mu zapłacić 1,5-krotność zwykłej stawki.
• Pracodawca musi zapłacić pracownikowi dodatkową godzinę według zwykłej stawki, jeśli
  • wydłużyć zmianę o co najmniej 30 minut
  • przełożyć zmianę
  • dodać zmiany do harmonogramu.
• Pracodawca musi zapłacić pracownikowi stawkę 0,5-krotności jego zwykłej stawki za każdą godzinę, jeśli oni
  • skrócić lub anulować zmianę
  • nie korzystaj z dyżurującego pracownika.

New Hampshire

Tytuł: NH Rev Stat § 275:37-b (2016) – Elastyczna organizacja pracy

Data wejścia w życie: 1 września 2016 r

Dotyczy: Wszystkich pracodawców

New Hampshire nie ma określonych przepisów dotyczących planowania predykcyjnego. Pracownicy mogą jednak zażądać elastycznej organizacji czasu pracy. Chociaż pracodawcy mogą odrzucić te prośby, nie mogą z ich powodu podejmować działań odwetowych na pracowniku.

Vermont

Tytuł : 21 VSA § 309. Elastyczna organizacja pracy

Data wejścia w życie: 1 stycznia 2014 r

Dotyczy: Wszystkich pracodawców

Vermont nie ma określonych przepisów dotyczących planowania predykcyjnego. Pracownik ma jednak prawo żądać elastycznego czasu pracy. Obejmuje to zmiany liczby godzin pracy, kiedy zaczynają lub kończą pracę oraz pracę z domu.

Pracodawcy muszą:

• rozpatrywać i omawiać te prośby w dobrej wierze co najmniej dwa razy w roku
• odpowiedzieć na wszelkie pisemne prośby na piśmie
• nie podejmować działań odwetowych wobec pracownika za złożenie wniosku.

Które miasta mają przepisy przewidujące planowanie?

• Berkeley w Kalifornii
• Emeryville w Kalifornii
• San Francisco, Kalifornia
• San José w Kalifornii
• Chicago, Illinois
• Nowy Jork, Nowy Jork
• Filadelfia, Pensylwania
• Seattle, Waszyngton

Kalifornia

Berkley

Tytuł: Uczciwe standardy zatrudnienia w tygodniu pracy

Data wejścia w życie: styczeń 2023 r

Dotyczy: Pracodawców w branży usług budowlanych, opieki zdrowotnej, hotelarstwa, produkcji, handlu detalicznego lub usług magazynowych, którzy zatrudniają co najmniej 56 pracowników na całym świecie. Restauracje zatrudniające co najmniej 10 pracowników w Berkeley i co najmniej 100 na całym świecie. Pracownicy, którzy zarabiają mniej niż dwukrotność płacy minimalnej.

Zgodnie z niedawno zatwierdzonymi Standardami Uczciwego Tygodnia Pracy, pracodawcy muszą

• przed rozpoczęciem pracy należy dostarczyć nowym pracownikom pisemne oszacowanie ich harmonogramu w dobrej wierze
• powiadomić pracowników z dwutygodniowym wyprzedzeniem o ich harmonogramach pracy
• najpierw zaoferuj dodatkowe godziny obecnym pracownikom zatrudnionym w niepełnym wymiarze godzin przed zatrudnieniem na zewnątrz
• dać pracownikom 11 godzin między zamykającymi się zmianami.

Pracodawcy muszą również zapewnić następujące przewidywalne wynagrodzenie za zmiany harmonogramu:

• 1 godzina wynagrodzenia za wszelkie zmiany dokonane z wyprzedzeniem krótszym niż 14 dni, ale dłuższym niż 24 godziny.
• 1 godzina wynagrodzenia w przypadku zmiany zmiany (bez utraty godzin) z wyprzedzeniem krótszym niż 24 godziny.
• do 4 godzin, jeśli zmiana zostanie odwołana na mniej niż 24 godziny przed jej rozpoczęciem.

Jeśli pracownik zgodzi się pracować w godzinach zamknięcia z przerwą krótszą niż 11 godzin, pracodawca musi mu zapłacić 1,5-krotność normalnej stawki za drugą zmianę.

Kodeks miejski Berkeley obejmuje również rozporządzenie w sprawie miejsca pracy przyjaznego rodzinie i środowisku. Dotyczy to pracodawców zatrudniających 10 lub więcej pracowników. Obejmuje pracowników, którzy przepracowali w firmie co najmniej 3 miesiące w wymiarze minimum 8 godzin tygodniowo.

Daje pracownikom prawo do żądania przewidywalnego lub elastycznego harmonogramu pracy. Pracodawca musi udzielić pisemnej odpowiedzi na wniosek w ciągu 21 dni.

Emeryville

Tytuł: Uczciwe standardy zatrudnienia w tygodniu pracy

Data wejścia w życie: 1 stycznia 2018 r

Dotyczy: Pracodawców handlu detalicznego zatrudniających co najmniej 56 pracowników na całym świecie. Firmy fast food zatrudniające co najmniej 56 pracowników na całym świecie i co najmniej 20 pracowników w Emeryville

Pracodawcy muszą

• dostarczać nowym pracownikom pisemny, w dobrej wierze, szacunkowy harmonogram ich pracy
• podać pracownikom w dobrej wierze oszacowanie spodziewanych zmian z co najmniej 14-dniowym wyprzedzeniem.

Oprócz wynagrodzenia za przepracowane godziny, pracodawcy muszą również zapłacić następujące przewidywalne wynagrodzenie za zmiany w harmonogramie:

• Za zmiany dokonane w okresie od 14 dni do 24 godzin zmiany: 1 godzina wynagrodzenia
• W przypadku zmian dokonanych w ciągu 24 godzin od zmiany: wynagrodzenie za 4 godziny lub liczba godzin na zmianie, w zależności od tego, która z tych wartości jest mniejsza
• Dla pracowników, którzy zgodzili się pracować w ciągu 11 godzin: 1,5-krotność normalnej stawki

Pracownicy mają również prawo domagać się elastycznych godzin pracy, w tym dodatkowych zmian i zamiany zmian.

San Francisco

Tytuł: Rozporządzenia w sprawie praw pracowniczych Formula Retail

Data wejścia w życie: 3 lipca 2015 r

Dotyczy: Pracodawców handlu detalicznego z co najmniej 40 lokalizacjami na całym świecie i 20 pracownikami w San Francisco. Pracodawcy detaliczni to dostawcy żywności i napojów, banki i instytucje finansowe.

Pracodawcy muszą

• zaoferować obecnemu personelowi dodatkowe godziny przed zatrudnieniem personelu zewnętrznego
• podać nowym pracownikom w dobrej wierze szacunkowe szacunkowe miesięczne zmiany na piśmie, w tym liczbę dni i godzin
• dostarczać pracownikom w dobrej wierze oszacowanie ich harmonogramu pracy z co najmniej 14-dniowym wyprzedzeniem
• zapłacić pracownikom 1-4 godziny przewidywalności wynagrodzenia, jeśli pracodawca zmieni harmonogram z wyprzedzeniem krótszym niż 7 dni.

San Jose

Tytuł: Szansa na zarządzenie o pracy

Data wejścia w życie: 13 marca 2017 r

Dotyczy: Pracodawców zatrudniających co najmniej 36 pracowników. Ci pracodawcy muszą albo mieć siedzibę w San Jose, albo podlegać podatkowi z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w San Jose.

Pracodawcy muszą zaoferować dodatkowe godziny obecnym pracownikom zatrudnionym w niepełnym wymiarze godzin przed rekrutacją nowych pracowników. Istnieją wyjątki od tej zasady, w tym sytuacje, w których mogłoby to spowodować trudności dla pracodawcy.

Illinois

Chicago

Tytuł: Rozporządzenie w sprawie sprawiedliwego tygodnia pracy

Data wejścia w życie: 1 lipca 2020 r

Dotyczy: Pracodawców w usługach budowlanych, służbie zdrowia, hotelarstwie, produkcji, restauracjach, handlu detalicznym lub usługach magazynowych. Pracodawcy muszą zatrudniać co najmniej 100 pracowników na całym świecie (250 pracowników w przypadku organizacji non-profit). Aby zostać objętym programem, restauracje muszą mieć co najmniej 30 lokalizacji na całym świecie.

Zawiera następujące wymagania:

• Pracodawcy muszą w dobrej wierze przekazać nowym pracownikom na piśmie przewidywany harmonogram pracy na pierwsze 3 miesiące zatrudnienia.
• Pracodawcy muszą podać pracownikom w dobrej wierze oszacowanie oczekiwanych zmian z co najmniej 14-dniowym wyprzedzeniem.
• Po tym czasie pracownicy mogą odmówić zmiany zmiany.
• Jeśli pracodawca zmieni zmianę z wyprzedzeniem krótszym niż 2 tygodnie, musi wypłacić pracownikowi 1 godzinę przewidywalnego wynagrodzenia.

Nowy Jork

Nowy Jork

Tytuł: Prawo sprawiedliwego tygodnia pracy

Data wejścia w życie: 30 maja 2017 r  

Dotyczy: Pracodawców handlu detalicznego zatrudniających co najmniej 20 pracowników oraz pracowników, których podstawowym obowiązkiem jest sprzedaż towarów konsumpcyjnych. Firmy fast food z co najmniej 30 lokalizacjami na całym świecie.

Wymagania dla sprzedawców detalicznych obejmują:

• Pracodawcy muszą powiadomić pracowników o harmonogramie pracy z co najmniej 72-godzinnym wyprzedzeniem.
• Pracodawcy nie mogą planować dyżurów dyżurnych.
• Pracodawcy nie mogą anulować zmiany ani wymagać od pracownika pracy z wyprzedzeniem krótszym niż 72 godziny.

Pracodawcy fast foodów muszą

• dostarczaj pracownikom harmonogramy z przewidywalnymi, powtarzalnymi tygodniowymi zmianami
• powiadomić pracowników o ich harmonogramie z co najmniej 2-tygodniowym wyprzedzeniem
• płacić pracownikom 100 $ przewidywalność płacić za pracę zamykanie zmian.

Jeśli pracodawca zmieni zmianę po powiadomieniu o harmonogramie, różne stawki premii mają zastosowanie do różnych rodzajów zmian. Na przykład, jeśli pracodawca poinformuje pracownika z mniej niż 24-godzinnym wyprzedzeniem, że musi pracować w dodatkowych godzinach, musi mu zapłacić 75 USD.

Pensylwania

Filadelfia

Tytuł: Uczciwe standardy zatrudnienia w tygodniu pracy

Data wejścia w życie: 1 kwietnia 2020 r

Dotyczy: Pracodawców w sektorach handlu detalicznego, hotelarstwa lub usług gastronomicznych. Musi mieć co najmniej 250 pracowników i co najmniej 30 lokalizacji na całym świecie.

Pracodawcy muszą

• przekazać nowym pracownikom na piśmie w dobrej wierze oszacowanie ich harmonogramu pracy
• zawiadamiać pracowników na piśmie o harmonogramie ich pracy z co najmniej 2-tygodniowym wyprzedzeniem
• wypłacać pracownikom przewidywalność płacić za wszelkie zmiany w harmonogramie z mniej niż 2-tygodniowym wyprzedzeniem, według stawki
  • 1 godzina na zmianę, jeżeli zmiana nie powoduje utraty godzin
  • 0,5 godziny za wszelkie odjęte lub anulowane godziny
• zapewnić pracownikom 9 godzin między zmianami
• zapłacić pracownikom 40 dolarów za każdy opuszczony 9-godzinny okres odpoczynku.

Pracownicy mają do tego prawo

• żądać elastycznych harmonogramów pracy, w tym nie być planowanym w określonych godzinach lub na dyżurach
• odmówić wszelkich dodatkowych zmian, które nie są jeszcze w ich harmonogramie pracy.

Waszyngton

Seattle

Tytuł: Rozporządzenie o bezpiecznym harmonogramie

Data wejścia w życie: 1 lipca 2017 r

Dotyczy: Pracodawców w sektorach handlu detalicznego lub usług gastronomicznych, zatrudniających co najmniej 500 pracowników na całym świecie. Restauracje oferujące pełen zakres usług muszą również mieć co najmniej 40 lokalizacji na całym świecie.

Zawiera następujące wymagania:

• Pracodawcy muszą zaoferować obecnym pracownikom dodatkowe godziny przed zatrudnieniem na zewnątrz.
• Zatrudniając, pracodawcy muszą podać nowym pracownikom w dobrej wierze oszacowanie oczekiwanych godzin pracy.
• Pracodawcy muszą w dobrej wierze oszacować oczekiwane zmiany z co najmniej 2-tygodniowym wyprzedzeniem.
• Pracownicy mogą odrzucić wszelkie zmiany w harmonogramie po upływie okresu wypowiedzenia.
• Pracownicy mają prawo do składania wniosków dotyczących elastycznych grafików.
• Pracownicy muszą mieć 10-godzinną przerwę między zmianami.

Pracodawca jest winien różne kwoty przewidywalnego wynagrodzenia, jeśli zmieni harmonogram po 2-tygodniowym okresie wypowiedzenia. Na przykład, jeśli pracodawca zmieni godzinę rozpoczęcia lub zakończenia zmiany (bez utraty godzin), musi wypłacić pracownikowi 1 godzinę wynagrodzenia.

Które stany lub miasta mogą wprowadzić przepisy dotyczące planowania predykcyjnego?

Następujące osoby rozważały lub rozważają przepisy dotyczące planowania predykcyjnego na poziomie stanowym:

• Connecticut
• Illinois
• Maine
• Michigan
• Minnesota
• New Jersey
• Karolina Północna
• Rhode Island

Które stany lub miasta zabraniają przepisów dotyczących przewidywania harmonogramów?

Niektóre stany zabraniają samorządom lokalnym wprowadzania przepisów dotyczących planowania predykcyjnego. To są:

• Arkansas
• Gruzja
• Iowa
• Tennessee

Przewidywanie zgodności z prawem planowania

Krok 1: Zrozum prawo

Pierwszym krokiem do zgodności jest zrozumienie swoich obowiązków prawnych jako pracodawcy. Należy zasięgnąć porady prawnej w tej sprawie. Jest to szczególnie ważne, jeśli masz biura w różnych lokalizacjach, ponieważ mogą obowiązywać różne zasady i wyjątki.

Ważne jest również, aby śledzić odpowiednie przepisy, ponieważ często się zmieniają. Inne lokalizacje mogą później wprowadzić własne przepisy dotyczące planowania predykcyjnego.

Krok 2: Upewnij się, że Twoje praktyki biznesowe są zgodne

Po zrozumieniu prawa możesz opracować niezbędne zasady i praktyki biznesowe, aby zapewnić zgodność. W razie potrzeby należy je dostosować do potrzeb pracowników w różnych lokalizacjach. Ponieważ przepisy dotyczące planowania predykcyjnego regularnie się zmieniają, ważne jest, aby przeglądać procesy i zasady, aby były aktualne.

Rozważ utworzenie formularzy szablonów do publikowania harmonogramów i żądania zmian. Można je dostosować do obowiązujących przepisów dotyczących planowania predykcyjnego i pracowników.

Krok 3: Zapewnij szkolenie

Powinieneś również rozważyć zapewnienie szkolenia w zakresie przepisów dotyczących planowania predykcyjnego. Dotyczy to Twoich działów kadrowo-płacowych, a w szczególności menedżerów. Ze względu na zgodność ważne jest, aby Twoi menedżerowie wiedzieli, kiedy mogą zmienić harmonogram pracownika, jak to zrobić i jakie są tego konsekwencje.

Krok 4: Użyj aplikacji do planowania

Najłatwiejszym sposobem tworzenia i udostępniania harmonogramów pracowników jest aplikacja do planowania. Dzięki temu Twoi pracownicy mają dostęp do swoich harmonogramów pracy natychmiast po ich opublikowaniu.

Poznaj swoje prawa dotyczące planowania predykcyjnego

Jako pracodawca musisz znać szereg przepisów prawa pracy i ich przestrzegać. Jednym z elementów tego są wymagania prawne dotyczące przewidywania harmonogramów.

Sprawdź, czy masz pracowników w stanie lub mieście, w którym obowiązują przepisy przewidujące planowanie. W takim razie zapoznaj się z nimi – prawa są skomplikowane, a powyższe to tylko przegląd niektórych Twoich obowiązków. Następnie możesz dostosować swoje zasady i praktyki biznesowe, aby zapewnić zgodność i uniknąć kar.

Ten artykuł służy wyłącznie celom informacyjnym i nie stanowi porady prawnej. Ważne jest, abyś zasięgnął porady prawnej odpowiedniej do sytuacji Twojej firmy.

Często Zadawane Pytania

Co jeśli pracownicy zażądają dodatkowych zmian?

Predyktywne przepisy dotyczące planowania uniemożliwiają pracodawcom zmuszanie pracowników do pracy w nieoczekiwanych zmianach. Jednak niektóre pozwalają pracownikom prosić o dodatkowe zmiany lub dobrowolnie je akceptować.

Należy pamiętać, że w wielu przepisach obowiązują wymagania dotyczące przewidywalności wynagrodzeń, niezależnie od tego, kto inicjuje zmianę. Oznacza to, że musisz zapewnić przewidywalne wynagrodzenie za każdą zmianę dokonaną po odpowiednim okresie wypowiedzenia, nawet jeśli pracownik tego zażąda.

Czy istnieją wyjątki od przepisów dotyczących planowania predykcyjnego?

Istnieją pewne wyjątki od przewidywalności wynagrodzenia w ramach niektórych przepisów dotyczących planowania predykcyjnego. Na przykład, jeśli pracownicy dobrowolnie zamienią się zmianami lub zgodzą się wejść na listę rezerwową, aby zostać wezwani w razie potrzeby, wynagrodzenie przewidywalne może nie mieć zastosowania.

Sprawdź przepisy dotyczące planowania predykcyjnego, które mają zastosowanie do Ciebie i Twoich pracowników, aby potwierdzić, czy dostępne są dla Ciebie wyjątki.

Co się stanie, jeśli nie zastosujesz się do przepisów dotyczących planowania predykcyjnego?

Jeśli nie będziesz przestrzegać obowiązującego prawa, które wymaga od pracodawców zapewnienia przewidywanego harmonogramu, możesz zostać narażony na postępowanie administracyjne lub cywilne. Zwykle kończy się to karami pieniężnymi.

Pracownicy często mogą również pozwać pracodawców za naruszenie ich praw wynikających z właściwych przepisów prawa. Oprócz kar, pracodawcy mogą zostać zobowiązani do wypłacenia pracownikowi wszelkich należnych im dodatkowych wynagrodzeń, a także kosztów obsługi prawnej i kosztów sądowych.